Focus en perspectief. Eerder dit jaar benadrukten we in onze Kadernota dat onze inzet voor de langere termijn hierop gebaseerd is. Willen we als Olst-Wijhe toekomstbestendig blijven, dan moeten we gemotiveerd kiezen. En dat kan alleen als we helder hebben wat we belangrijk vinden. Wat zijn onze punten op de horizon en hoe houden we dan koers? Daar worden we gelukkig steeds beter in. Dat zien we terug in de begroting voor 2026-2029. Het geeft veel voldoening u hierbij een meerjarenbegroting te kunnen presenteren die in de jaren 2026, 2027 en 2029 sluitend is. Na jaren van zorgvuldig financieel beleid zijn we erin geslaagd zwarte cijfers te schrijven en zien we ruimte om verantwoord te investeren in maatschappelijke waarde(n) in onze gemeente.
Deze begroting weerspiegelt wat we in Olst-Wijhe echt belangrijk vinden. Hoe we met elkaar vorm willen geven aan de toekomst. Dankzij de Omgevingsvisie en de Sociale Toekomstvisie in combinatie met de focus op wonen weten we steeds beter wat we willen. En bedenken we ook steeds effectievere en efficiëntere manieren om daar te komen. Dat betaalt zich uit. Zo boeken we mooie resultaten wat betreft woningbouw. We ervaren dat het gezamenlijke proces om tot visies te komen en de ambities die we met elkaar geformuleerd hebben, structuur geven. Nu volop gewerkt wordt aan korte en langere-termijn inzet op de opgaven en ambities uit onze visies moeten we ook onze begroting en planning en control-cyclus meer inrichten op deze lijnen. Daar zullen we ons de komende tijd op concentreren.
We ervaren allemaal dat het onzekere tijden zijn. Door de sterk wisselende bijdrages van het Rijk, vaak tegenvallend en soms meevallend, is het moeilijk om tot consistente financiële sturing te komen. Juist in deze onzekere tijden mag financieel laveren van ons worden verwacht. Zoals we in de Kadernota hebben aangegeven moet Olst-Wijhe financieel toekomstbestendig zijn. De afgelopen jaren hebben we - mede dankzij heroverwegingen - hard gewerkt aan een solide financiële basis. Dat heeft geleid tot een zeer gezonde en ruime reservepositie. Hierdoor kunnen we incidentele tegenvallers opvangen, maar liever zetten we een deel van die reserves in om maatschappelijke impulsen mogelijk te maken. We zoeken daarbij naar een goed instrument om enerzijds structureel financieel robuust te blijven en anderzijds binnen de mogelijkheden incidenteel een waardevolle maatschappelijke invulling te geven aan deze buffergelden. Dit college vindt het daarom verantwoord om een deel van de reserves hiervoor in te zetten. We denken aan een incidenteel bedrag van ongeveer een miljoen euro. Over de kaders en de precieze vorm van deze ‘impactimpuls’ denken we momenteel na en we zullen binnen afzienbare tijd met voorstellen komen. Daarbij is de inzet om de balans te blijven zoeken tussen wat moet en wat kan. Wat ons betreft is het streven naar zo’n eenmalige maatschappelijke impuls in relatie tot structurele financiële gematigdheid een sprekend voorbeeld van ons streven naar focus en perspectief.
Eerder dit jaar hebben we als college richting het Rijk aangegeven dat we als gezamenlijke overheden bij uitstek een positie kunnen en moeten nemen om onze inwoners waar mogelijk betrouwbare kaders te bieden. Houvast is voor iedereen fijn. We zetten ook komend jaar mede daarom in op belangrijke zaken als veiligheid, onder meer door ondermijning tegen te gaan, verbinding, waardoor inwoners elkaar kunnen ontmoeten en inspireren, en een solide financieel beleid waarbij we als compacte gemeente scherp moeten blijven om noodzakelijke financiële ruimte te houden. Intern vraagt dat een focus op een efficiënte bedrijfsvoering waarin slim wordt geïnvesteerd in onder meer een digitale transformatie die personele mogelijkheden en menselijk maat verbindt.
Dat we nu voor 2026 - het beruchte ravijnjaar - een begroting kunnen presenteren die structureel in evenwicht is en waarbij we ruimte zien om maatschappelijk relevante ambities te verwezenlijken, is bijzonder. De bestuursopdracht die we daarvoor dit jaar hebben uitgevoerd heeft veel tijd en energie gekost, maar heeft zeker geloond. Daarbij constateren we dat het Rijk, zoals door ons eerder gevraagd, meer oog voor de gemeentelijke opgaven heeft en daarmee een belangrijke bijdrage levert aan deze sluitende begroting. Binnen deze onzekere omstandigheden blijven we zoeken naar de balans tussen zekerheid voor de langere termijn en impact voor de korte termijn.
Wie toekomstbestendig wil zijn, moet de toekomst omarmen. Dat willen en kunnen we in Olst-Wijhe.
Het financiële beeld is overwegend positief, maar afgezet tegenover de totale omvang van de begroting zijn de marges klein. Het structurele saldo laat in 2026 een licht overschot zien van € 0,27 miljoen en blijft in 2027 positief (€ 0,45 miljoen). In 2028 ontstaat een tekort (– € 0,24 miljoen), waarna in 2029 weer een overschot van € 0,36 miljoen wordt verwacht. Hiermee blijft het meerjarenbeeld overwegend structureel in evenwicht, waarbij onder meer incidentele schommelingen positief bijdragen aan het saldo. De financiële uitwerking van deze ontwikkelingen, inclusief de effecten van de eerste begrotingswijziging, wordt toegelicht in het volgende onderdeel: het financieel beeld.